Kardakowie / The kardakes

Kardaka w staroperskim znaczy "najemnik". Nie byli to z urodzenia Persowie, ale uzyskali oni perskie obywatelstwo. Za wierną służbę wojskową dano im wszystkie przywileje zarezerwowane dla rodowitych Persów, czyli zwolnienia z podatków, czy ochronę prawną.

Dla podkreślenia obywatelskiego statusu i przynależności do Armii Narodowej, dano im także prawo do noszenia żółtego kaptura, przynajmniej niektórym.

Arrian, który cytuje Ptolemeusza, pisze, że kardakowie walczyli uzbrojeni jak greccy hoplici, co wskazuje, że byli uzbrojeni w hoplon i włócznię. Polibiusz jednak (za Kalistenesem) wspomina, że niektórzy z nich mieli tarcze w kształcie półksiężyca, co może wskazywać na grecką peltę, którą z kolei łatwo pomylić z wiklinową tarczą gerrha opisaną przez Ksenofonta.

Sądzę, że linia kardaka składała się z dwóch członów. Pierwsza część była uzbrojona jak hoplici, zaś druga to byli gerrophoroi, omyłkowo opisani jako peltaści. I w tym duchu przygotowałem mój oddział kardaków.

Wszyscy piechurzy są ubrani jednolicie. Zewnętrzne tuniki i spodnie mogły zostać ufarbowane zgodnie z zaleceniami królewskimi, bądź już gotowe wydane z magazynów kwatermistrzów satrapy.

Kardaka in old Persian means "mercenary". They were not ethnically Persians, but they were accorded the status of Persian citizen. They were given all privileges reserved for the Persians like the exemptions from taxes and protection of law, in return of their military service. The yellow hood - distinction reserved for the Persian National Army - may have been the badge of holding Persian status.

Arrian, who quoted Ptolemy, describes that kardaka fought armed as Greek mercenary hoplites that suggests they were armed with hoplon and spear. But Polybios (quoting Kallisthenes) describes that some of them were armed with crescent-shaped shield like the Greek pelta which could be mistaken with wicker gerrha decribed by Xenophon.

I think there were two bodies of kardaka infantry. One force armed as hoplites and other as gerrophoroi confused with peltasts. So I have prepared my unit of kardakes in that style.

All footmen are dressed in unicoloured uniforms. The outer tunics and trousers may have been dyed in uniform colour to obey king's order or granted as ready-made uniform by the satrap's quartermasters.

Złamane morale / A broken morale

Czasami się zastanawiam jak to możliwe, że w starożytnych bitwach niektóre armie wycinały w pień dziesiątki tysięcy, przy stratach własnych kilkudziesięciu zabitych. Odpowiedź wydaje się prosta - ponieważ złamali morale przeciwnika.

Dziś sam doświadczyłem tego fenomenu. Nie udało mi się przejść żadnego istotnego testu na morale (na około dziesięć wykonanych). Nawet nie mam siły, aby opisywać dzisiejsze bęcki jakie zebrałem. Straciłem połowę mojej armii (czyli 22 elementy z 44), zaś mojemu przeciwnikowi udało mi się zniszczyć zaledwie dwa!

Pasmo nieszczęść rozpoczęło się od momentu gdy moja elitarna ciężka kawaleria uciekła przed peltastami. Następnie zadziałał efekt domina. Mądry tesalski gracz, jakim jest Beza nie przepuścił okazji i rozpoczęły się dożynki. Popatrzcie sobie na zdjęcia, znakomita większość oddziałów z markerami "fragmented" lub "broken" należą do mnie. Moje morale też zostało złamane, idę spać :(


Sometimes I wonder how some ancient armies slaughtered the thousands with minimal casualties? The answer is because they broke their enemy's morale.

Today I have acquired this experience. All my morale tests (approximately 10) during today's battle were unsuccesful! I have no energy left to write about this disastrous wargame. I have lost half of my army (22 elements of 44) meanwhile my opponent have lost only two elements!

The boat has sprung a leak when my elite heavy cavalry ran away frightened by peltasts. The domino effect have started. A smart Thessalian commander like Beza determined not to let opportunity slip. Please take a look at pictures, absolute majority of units marked as "fragmented" or "broken" are belonging to me. My morale is broken too, I'm going to bed now:(

Anatolijscy procarze / Anatolian slingers

Pierwsze wzmianki o perskich procarzach pojawiają się pod koniec V w.p.n.e. Jako lekka piechota walcząca na przedpolu byli często uzupełnieniem lekkozbrojnych łuczników. Jak czytamy u Ksenofonta, Cyrus zaciągnął wielu mieszkańców Lidii i innych podległych mu ludów i nakazał im służyć sobie jako procarze.

Słynny Marsz Dziesięciu Tysięcy z pól Kunaksy był notorycznie szarpany przez wrogich łuczników i procarzy, lekko uzbrojonych i niezwykle szybko poruszających się pieszo. Procarze miotali kamieniami "wielkości ich pięści" (Anabasis III,3), które nie niosły tak daleko jak niewielkie pociski niezrównanych Rodyjczyków.

Ksenofont w swoim opisie organizacji armii perskiej wskazuje, że procarze są standardowym komponentem perskiej armii terytorialnej. Spotykamy opisy perskich miotaczy w armii Datamesa, wiemy, że wspierali piechurów Dariusza pod Issos, Aleksander Wielki także ich rekrutował, podobnie czynili jego następcy.

Swoich kulomiotów pomalowałem w białych anatolijskich kapturach, wyblakłych zielonych, beżowych i szarych tunikach oraz spodniach, bez żadnych ozdób jak to bywało u biedniejszych pieszych wojowników. Niektórych uzbroiłem w okrągłe wiklinowe tarcze obciągnięte kozią skórą. Te modele będą idealne do wszystkich armii późnych Achemenidów oraz następców Aleksandra.

We start to hear of Persian slingers from the end of 5th century BC. As skirmishing light infantry they were coupled with archers. As Xenophon describes Cyrus have drafted many of the Lydians and other subject nations and made them serve in the role of slingers.

The Ten Thousand on their retreat after battle of Cunaxa were frequently harried by archers and slingers, lightly armed and very quick on their feet. The slingers shot stones "as big as one's fist" (Anabasis III,3), which did not carry as for as the small stones of the Rhodians.

Xenophon's brief summary of Persian military organisation suggests that slingers are the standard component of a Persian provincial army. They were slingers in Datames' army, in Darius' line at Issos, Alexander the Great rised Persian slingers and his successors often used such troops.

I have painted my slingers with white Anatolian caps, pale green, beige or grey tunics and trousers, all undecorated dressed as typical poor infantrymen. Some of them are equipped with round wicker shields covered by goat's leather. These minis should be perfect for my Late Achaemenid Persians and Alexander's successor armies.

Anatolijscy łucznicy / Anatolian archers

Łucznicy zwani w języku staroperskim thanvabara (lub thanuvabara) stanowili większość perskiej piechoty. Po bitwie pod Kunaksą zostali przekształceni w typowo lekkie oddziały, od tej pory zamiast być częścią głównych sił, ich zadaniem stała się walka na przedpolu.

Jak wspomina Ksenofont łuk perski miał kompozytową konstrukcję. Perscy łucznicy mieli dalszy zasięg ostrzału nawet niż słynni Kreteńczycy, z jednej strony dzięki lżejszemu typowi strzał, zaś z drugiej ze względu na inny styl szkolenia.

Do wyboru mieli dwa rodzaje strzał. Lżejsze, z mniejszymi grotami wykonanymi z brązu, oraz z cięższymi i zarazem dłuższymi grotami sporządzonymi z żelaza. Strzały były przechowywane w stylowym medyjskim kołczanie, który pełnił jednocześnie funkcję pokrowca na łuk, zawieszonym na pasie na lewym biodrze. Po strzały do kołczana strzelec sięgał prawą ręką.

Drugą bronią był zazwyczaj krótki miecz akinakes noszony u pasa zamocowany dodatkowo do prawego uda.

Ponieważ moi łucznicy zostali zaciągnięci w Anatolii, noszą białe kaptury. Figurki te świetnie się wkomponują nie tylko do armii późnych Achemenidów do Field of Glory i Basic Impetusa, ale także spiszą się jako azjatyccy psiloi w wojskach Eumenesa.

The archers in old-Persian called thanvabara (or thanuvabara) were bulk of the Persian infantry. After battle of Cunaxa instead of being the body of close-order infantry they have evaluated to skirmishing part of the army.

As Xenophon describes the Persian bow was a composite weapon. Persian archers outranged the famous Cretans, because they had a lighter type of arrows and diffrent style of training.

Two types of arrows were in use. Lighter, with smaller bronze arrowheads and heavier with longer iron heads. The arrows were carried into Median-style quiver combined with bowcase which hung from the belt at the left hip. The arrows have been drawn with the right hand.

The secondary weapon was the usual short sword akinakes fastened to the right leg.

Because my archers are drafted at Anatolia, they are dressed in white hoods. These miniatures are perfect for my Late Achaemenid Persian Field of Glory and Basic Impetus project. But also they fit like a glove as Eumenes Asiatic psiloi.

Trakowie kontratakują / Thracians strike back

Po odparciu ataku trackiego watażki ostatnim razem, Król Królów dał nam przyzwolenie do ataku na Traków w ich gnieździe. Nasze siły zostały wzmocnione przez nowo rekrutowanych najemnych hoplitów, oddział ciężkiej jazdy z Kappadocji oraz lekkiej jazdy z Paflagoni. Król Królów przysłał mi także wojskowego doradcę, swojego bliskiego krewnego, generała Kadzika.

After fending off an attack of Thracian warlord last time, King of the Kings gave us permission to attack the Thracians in their nests. Our forces were reinforced by newly recruited mercenary hoplites, a unit of Kappadocian heavy cavalrymen and Paphlagonian light horses. King of the kings sent me the military advisor, king's close relative, general Kadzik.


Przeprawiliśmy się przez Hellespont i rozpoczęliśmy najazd na trackie wybrzeże. Barbarzyńcy wysłali emisariuszy do Tessalów po pomoc. Duża tracka wataha prowadzona przez kolejnego watażkę - Ciszę zabiegła nam drogę. Tymczasem konni Tessalowie i Getowie dowodzeni przez mistrza koni Bezę dotarli na pole bitwy. Potyczka się rozpoczęła.
We have got across Hellespont and started the raid through the Thracian coast. The barbarians sent their emissaries to Thessalians for help. A large Thracian warband led by warlord Cisza have blocked our way. Meanwhile Thessalian and Getic cavalry led by horse master Beza have arrived to battlefield. The battle has been started.


Atak rozpoczęli Baktrowie, lecz Trakowie ustąpili pola. Tchórze!
The Bactrians have launched the attack, the Thracians have evaded our charge. Cowards!


Nasza jazda zwarła się z Getami i Tessalami. Wygląda na to, że ci kawalerzyści znają się na rzeczy!
Our cavalry have clashed with Getae and Thessalians. Looks like they are very skilled cavalrymen!


Paflagonia podała tyły! Nasza kawaleria stanęła przed widmem okrążenia!
Paphlagonians have retreated! Our cavalry got into trouble by a serious danger of encirclement!


Jakby tego było mało, nasi Baktrowie rozpoczęli odwrót. Sprawy przyjęły naprawdę zły obrót!
To make matters worse our Bactrians have retreated. We have serious situation here!


Silny cios od tyłu został zadany naszej jeździe. Już chyba gorzej być nie może...
Behind our cavalry's back a crushing blow was made. Things are going from bad to worse...


W międzyczasie nasza falanga została oskrzydlona! Jedyna nadzieja, że uda nam się przebić przez hordy barbarzyńców uzbrojonych w straszliwe rhompaje.
Meanwhile our phalanx have been outflanked! The only hope is to get through the barbarians with terrible rhompaias.


Kapadocy i najemni hoplici dwukrotnie zaszarżowali, ale Trakowie wytrzymali dwa nasze ataki!
The Kappadokians and mercenary hoplites charged twice, but Thracians have withstood two our attacks!


Dopiero po trzeciej szarży pękli, ale już było za późno...
Only after third charge they have been broken, but too late...


Możni zostali zmasakrowani, jedynie gwardia przyboczna walczy rozpaczliwie.
The noblemen are slaughtered, only Satrapal guard fights desperately.


To koniec - zwycięstwo należy do Traków i Tessalów. Nawet mimo błogosławieństw Ahury Mazdy (mieliśmy doskonałe rzuty kośćmi) przegraliśmy, wymanewrowani przez lepszych od nas wodzów. Biada zwyciężonym, bezwartościowym i słabym! W Persepolis Król Królów już nas oczekuje ze srebrnym sznurem! Żegnajcie przyjaciele...
This is the end - Thracians with Thessalians win the day. Despite of blessings of Ahura Mazda (we had the fantastic dice castings) we have lost, outmaneuvred by better commanders. Woe to the vanquished, to the worthless and the frail! In Persepolis the King of the Kings is waiting for us with silver string! Farewell my friends...

Lekka jazda z Paflagonii / Paphlagonian light cavalry

Paflagonia to starożytna kraina rozciągająca się nad wybrzeżem Morza Czarnego na północ od środkowej Anatolii. Znaczna część Paflagonii to trudno dostępny górzysty teren pokryty gęstymi lasami.

Ksenofont spotkał Paflagończyków noszących skórzane hełmy, niektóre ozdobione kitką na szczycie. Tak jak tiara, chroniły zarówno karki, jak i policzki, zakrzywione ku dołowi na szczycie były podobnej ziemistej barwy. Z kolei wcześniejsze pisma Herodota nie tylko potwierdzają relację Ksenofonta w kwestii hełmów, ale dodatkowo opisują wysokie do kolan paflagońskie buty. Medyjska tunika i spodnie były zapewne w modzie z powodu perskiego wpływu kulturowego na arystokrację Anatolii.

Oszczepy i miecz należały do ich standardowego uzbrojenia. Arrian za Ptolemeuszem sugeruje, że większość jazdy w walce nad Granikiem używała, oprócz oszczepów, włóczni używanych do pchnięć. Fakt ten pozwala nam zidentyfikować paflagońskie włócznie jako parę palta, czyli jedną włócznię do pchnięć, zaś drugą do miotania.

Paflagońscy możni woleli służyć w lżejszych formacjach kawaleryjskich. Walczyli dla Dariusza III pod Granikiem, później jako lekka jazda służyli sprawie Aleksandra Wielkiego, a następnie Eumenesa. Tym samym moi Paflagonczycy pasują jak ulał zarówno do armii Perskiej, jak i powoli powstającej armii Eumenesa.

Paphlagonia was an ancient area on the Black Sea coast of north central Anatolia. The greater part of Paphlagonia is a rugged mountainous country clothed with dense forests.

Xenophon met Paphlagonians wearing leather helmets, some with tuft of hair in the middle, very much like a tiara, both neck- and cheek- pieces, peaked down with similar natural earth colour. On the other hand Herodotos' earlier description confirms the Xenophon's writings about Paphlagonian helmets and in addition describes the knee-length boots. Median tunic and trousers are suggested by Persian cultural influence on the Anatolian aristoracies.

Javelins and sword was their standard equipment. Arrian after Ptolemaios suggests that lot of cavalry at Granikos used, apart from javelins, the thrusting spears. That fact allowing to identify the Paphlagonian spears as pair of palta - one thrusting and one throwing spear.

Paphlagonian noblemen always eager to serve as light cavalry. They fought for Darius III at Granikos, later they served for Alexander the Great and once again for Eumenes as light horsemen. Thus those Paphlagonians fit like a glove not only for Persians but for just planned Eumenes' army too.